Umowa darowizny jest umową polegającą na przeniesieniu własności danej nieruchomości przez darczyńcę na rzecz obdarowanego (nabywcy). 

Cechą charakterystyczną umowy darowizny jest jej nieodpłatność.

Umowa darowizny nieruchomości musi być sporządzona w formie aktu notarialnego.

Przy sporządzaniu czynności wymagana jest obecność zarówno darczyńcy jak i obdarowanego, lub ich prawidłowo umocowanych przedstawicieli. Z uwagi na to, iż darowizna jest umową, nie ma możliwości aby sporządzono czynność jedynie przy udziale jednej ze stron. Do skuteczności umowy konieczne jest złożenie zarówno oświadczenia darczyńcy o darowaniu nieruchomości, jak i złożenie oświadczenia obdarowanego o przyjęciu tej darowizny.

Z chwilą podpisania umowy darowizny własność nieruchomości przechodzi na obdarowanego. W przypadku nieruchomości zabudowanej budynkiem mieszkalnym lub też lokalu mieszkalnego, darczyńca dla którego darowana nieruchomość jest jednocześnie jedynym domem czy mieszkaniem, powinien zastanowić się nad zabezpieczeniem swoich praw poprzez polecenie ustanowienia osobistej służebności mieszkania.

Służebność ta jest ograniczonym prawem rzeczowym, która uprawnia darczyńcę do dożywotniego zamieszkiwania w budynku/lokalu mieszkalnym. Wpisu tego prawa dokonuje się w dziale III księgi wieczystej nieruchomości, stanowiąc zarazem pewne zabezpieczenie przed dalszą jej sprzedażą, a w konsekwencji pozbawienie siebie prawa do zamieszkiwania w niej. Prawo to przysługuje uprawnionemu do jego śmierci, który w każdej chwili ma możliwość zrzeczenia się tego uprawnienia.

Od darowizny pobierany jest podatek od spadków i darowizn. Natomiast to czy podatek wystąpi, a jeżeli tak to w jakiej wysokości, jest ściśle związane z pokrewieństwem stron umowy i przynależnością do określonych przez ustawodawcę grup podatkowych.

Najpowszechniej zawieranymi umowami są darowizny w kręgu najbliższej rodziny, np. rodzice darują dzieciom, dziadkowie darują wnukom, brat daruje siostrze itd. Darowizny te ze względu na przynależność do tzw. zerowej grupy podatkowej są całkowicie zwolnione od podatku od spadków i darowizn.

W przypadku darowizny pomiędzy osobami należącymi do dalszych grup podatkowych (np. teściowe darują zięciowi [I grupa podatkowa], brat matki daruje jej córce [II grupa podatkowa] lub darowizna pomiędzy osobami obcymi [III grupa podatkowa]), wysokość podatku ustalana jest w oparciu o przynależność do określonej grupy podatkowej. Podstawę opodatkowania stanowi określona przez strony wartość rynkowa darowanej nieruchomości (lub udziału w jej współwłasności).

Szczegółowe kwestie dotyczące podatku od spadków i darowizn zostaną przedstawione w kolejnym artykule.

Podstawą wyliczenia opłat związanych z dokonaniem umowy darowizny jest określenie przez strony wartości rynkowej przedmiotowej nieruchomości.

Na całościowe koszty związane z umową składają się: podatek, jeżeli wystąpił (notariusz jako płatnik ma obowiązek pobrać wyliczony podatek i przekazać go na konto urzędu skarbowego), opłata sądowa (odpowiednio obliczona w zależności od potrzeby dokonania stosownych wpisów w księdze wieczystej, np. wpis własności działki zabudowanej -200 zł, wpis dożywotniej służebności mieszkania – 200 zł, uzupełnienie/sprostowanie opisu nieruchomości w dziale I-O księgi wieczystej – 100 zł). Opłata ta jest pobierana przez notariusza i przekazywana na konto odpowiedniego sądu wieczystoksięgowego), taksa notarialna (która podlega odpowiedniemu wyliczeniu od wskazanej wartości rynkowej nieruchomości), opłata za złożenie wniosku wieczystoksięgowego, koszty wypisów aktu (wypisy otrzymują strony umowy, ponadto wypisy przesyłane są do: Sądu wieczystoksięgowego, gminy i starostwa właściwych ze względu na położenie nieruchomości oraz urzędu skarbowego).

Z uwagi na to, iż jeden z wypisów umowy wysyłany jest przez notariusza do Urzędu Skarbowego, jej strony nie muszą zgłaszać faktu zawarcia umowy we wskazanym urzędzie.

W przypadku pytań lub wątpliwości zachęcamy do kontaktu z Kancelarią.